Tiền ảo cướp bóc: Một trường hợp điển hình về bảo vệ pháp lý cho tài sản mã hóa

Trong những năm gần đây, với sự phát triển của công nghệ blockchain, tiền ảo đã dần trở thành tâm điểm chú ý của mọi người. Mặc dù những tài sản kỹ thuật số này thể hiện dưới dạng mã và dữ liệu, nhưng giá trị, khả năng chuyển nhượng và tính độc quyền của chúng đã khiến chúng có những đặc điểm cơ bản của tài sản. Tại Trung Quốc, mặc dù các chính sách liên quan cấm việc sử dụng tiền ảo làm tiền tệ hợp pháp hoặc đầu cơ, nhưng trong thực tiễn tư pháp, chúng đã được công nhận rộng rãi với tư cách là "hàng hóa ảo đặc thù" hoặc "tài sản dữ liệu".

Trong lĩnh vực tư pháp hình sự, các vụ án tội phạm liên quan đến tiền ảo đang có xu hướng gia tăng, chủ yếu tập trung vào các loại tội như lừa đảo, trộm cắp và tội phạm máy tính. Tuy nhiên, các vụ cướp tài sản bằng cách sử dụng bạo lực hoặc đe dọa để lấy tiền ảo thì không phổ biến. Do đó, vụ cướp bitcoin xảy ra vào năm 2021 tại Yichun, tỉnh Giang Tây đã thu hút sự chú ý rộng rãi, trở thành một trường hợp điển hình trong thực tiễn tư pháp, cung cấp tham khảo quan trọng cho việc định tính và lượng hình tài sản mã hóa trong các vụ án hình sự.

Tóm tắt vụ án: Một kế hoạch cướp Bitcoin chưa thành công

Vào tháng 5 năm 2021, vì thua lỗ do đầu tư vào tiền ảo, Lai nào đó biết rằng một người thầy sở hữu ít nhất 5 bitcoin (giá khoảng 255.000 nhân dân tệ vào thời điểm đó), đã nảy sinh ý định cướp. Anh ta đã tuyển mộ đồng bọn qua mạng và một người nào đó đã tình nguyện tham gia. Sau khi gặp nhau ở Nghĩa Xuân, họ đã lập kế hoạch cướp chi tiết, chuẩn bị kiểm soát mục tiêu và yêu cầu tài khoản cùng mật khẩu bitcoin của người đó.

Để thực hiện vụ cướp, Lai đã chuẩn bị dây nilon và tiếp tục liên lạc với các đồng phạm tiềm năng khác. Tuy nhiên, cảnh sát đã kịp thời can thiệp dựa trên manh mối, và vào chiều ngày 11 tháng 5, hai người đã bị bắt giữ, kế hoạch tội phạm chưa kịp thực hiện đã bị chấm dứt.

Tòa án cấp một xác định hai người này cấu thành tội cướp, lần lượt tuyên án Lai ba năm, Hướng một năm tù giam. Tòa án cấp hai thì cho rằng vụ án này thuộc giai đoạn chuẩn bị cướp, không gây ra thiệt hại tài sản thực tế, cũng không đưa ra xác định hợp lý về giá trị Bitcoin, do đó đã sửa án tuyên án Lai một năm sáu tháng, Hướng chín tháng, giảm đáng kể thời gian thi hành án.

Cướp Bitcoin có cấu thành tội cướp không?

Một trong những điểm tranh cãi cốt lõi của vụ án này là: việc cướp Tiền ảo Bitcoin có cấu thành tội cướp theo nghĩa của Bộ luật hình sự hay không? Quyết định có hiệu lực của tòa án đã đưa ra câu trả lời khẳng định.

Mặc dù Bitcoin về bản chất là một chuỗi dữ liệu mã hóa, nhưng do nó có khả năng trao đổi, chuyển nhượng và giá trị thị trường thực tế, nên nó phù hợp với các đặc điểm của "tài sản rộng": khả năng quản lý, khả năng chuyển nhượng và giá trị. Tòa án phúc thẩm đã trích dẫn các tài liệu chính sách liên quan và xác định Bitcoin là "hàng hóa ảo cụ thể", thuộc về "tài sản dữ liệu" được pháp luật bảo vệ.

Tòa án cho rằng, hành vi cướp Bitcoin vẫn xâm phạm lợi ích tài sản của người khác, không có sự khác biệt về bản chất so với việc cướp tiền mặt hoặc tài sản vật chất truyền thống. Mặc dù trong vụ án này, các đối tượng phạm tội không thực sự bắt đầu thực hiện hành vi cướp, nhưng hành vi của họ đã cấu thành chuẩn bị phạm tội, phù hợp với các yếu tố cấu thành tội cướp.

Xem xét hình phạt liên quan đến tội phạm tiền ảo

Trong các vụ cướp liên quan đến tiền ảo, việc xác định "số tiền cướp" trở thành khó khăn chính trong việc định hình hình phạt. Tòa án phúc thẩm đã đưa ra các yếu tố xem xét sau đây:

1. Giá mua của nạn nhân: ưu tiên xem xét, phản ánh tốt nhất tổn thất thực tế.
2. Giá của sàn giao dịch tại thời điểm xảy ra vụ việc: nếu không có hồ sơ mua, có thể tham khảo giá tức thì của các sàn nước ngoài tại thời điểm vi phạm.
3. Giá bán hàng ăn cắp: Nếu có, có thể được sử dụng làm cơ sở hỗ trợ.

Tòa án nhấn mạnh, mặc dù nước ta không công nhận vị trí tiền tệ của Bitcoin, nhưng cũng không cấm cá nhân sở hữu và chuyển nhượng. Do đó, việc nạn nhân sở hữu hợp pháp các tài sản ảo nên được pháp luật bảo vệ.

Trong vụ án này, tòa án cấp hai không áp dụng hình phạt nặng hơn cho "số tiền lớn", mà đã xem xét tổng thể mức độ nguy hiểm, phương thức và rủi ro thực tế trong giai đoạn chuẩn bị cướp, đưa ra phán quyết tương đối nhẹ hơn, thể hiện sự lý trí và thận trọng của cơ quan tư pháp khi xử lý các vụ án tội phạm tài sản mới.

Kết luận: Triển vọng tương lai của việc bảo vệ pháp lý tài sản mã hóa

Phán quyết của vụ án này không chỉ cung cấp hướng dẫn cho các vụ án cướp liên quan đến tiền ảo, mà còn truyền đạt một thông điệp rõ ràng: thuộc tính tài sản của tiền ảo đã được công nhận rộng rãi trong thực tiễn luật hình sự Trung Quốc.

Dưới khung pháp lý hiện hành, các tài sản mã hóa như Bitcoin mặc dù không có thuộc tính tiền tệ, nhưng giá trị tài sản của chúng đã được xác nhận. Bất kể phương tiện nào xâm phạm loại tài sản này, miễn là người thực hiện có mục đích chiếm đoạt trái phép, thì sẽ được xử lý theo tội phạm tài sản.

Với sự phát triển sâu rộng của nền kinh tế số, các vụ án hình sự liên quan đến tài sản mã hóa có thể sẽ trở nên phức tạp và đa dạng hơn. Hệ thống pháp luật trong tương lai cần phải làm rõ hơn về thuộc tính pháp lý của tiền ảo, tiêu chuẩn định giá thị trường cũng như ranh giới giữa dữ liệu và tài sản, nhằm thiết lập các quy tắc xét xử thống nhất và ổn định hơn. Đồng thời, các chuyên gia pháp lý liên quan cũng cần không ngừng nâng cao kiến thức chuyên môn để có thể đối phó tốt hơn với những thách thức của lĩnh vực mới nổi này.

Có thể thấy, tài sản mã hóa sẽ ngày càng được công nhận và bảo vệ bởi pháp luật, và bất kỳ hành vi nào xâm phạm quyền lợi hợp pháp của người sở hữu cũng sẽ bị trừng phạt nghiêm khắc theo pháp luật.