Mất cân bằng thương mại toàn cầu và sự thống trị của đồng đô la: Phân tích đa chiều

Chính sách thuế quan cực đoan mà Tổng thống Mỹ mới công bố đã gây ra sự thay đổi lớn trong cấu trúc thương mại toàn cầu, và những tác động tiềm tàng của nó đối với địa chính trị và kinh tế vẫn còn nhiều sự không chắc chắn và tranh cãi. Các quan điểm từ các lập trường khác nhau hoàn toàn trái ngược nhau, bài viết này sẽ khám phá vấn đề phức tạp này từ nhiều góc độ.

Trước tiên cần phải làm rõ rằng nguyên tắc thị trường tự do và thương mại toàn cầu cần được tôn trọng. Thương mại về bản chất là hành vi tự nguyện, chỉ xảy ra khi cả hai bên đều cho rằng họ có thể hưởng lợi từ đó. Do đó, thương mại không phải là trò chơi tổng bằng không, sự mất cân bằng thương mại lâu dài giữa các quốc gia cũng có lý do của nó. Từ góc độ này, bất kỳ hình thức thuế quan nào cũng có thể gây hại cho tăng trưởng kinh tế toàn cầu và năng suất. Tuy nhiên, vẫn còn rất nhiều bất đồng về cơ chế vận hành của sự mất cân bằng thương mại quốc tế, nguyên nhân và tác động của thuế quan đối với dòng vốn.

Quan điểm thương mại của tổng thống

Theo quan điểm của tổng thống, Mỹ từ lâu đã ở trong vị trí bất lợi trong thương mại quốc tế, và thâm hụt thương mại khổng lồ là bằng chứng rõ ràng. Ông cho rằng những thâm hụt này chủ yếu xuất phát từ các chính sách bảo hộ của các đối tác thương mại chính (như Trung Quốc, Liên minh Châu Âu và Nhật Bản), bao gồm:

1. Rào cản thuế quan
2. Chính sách quản lý thiên vị các nhà sản xuất trong nước
3. Sự thao túng giảm giá đồng tiền của quốc gia xuất khẩu

Các chính sách này đã dẫn đến sự suy giảm cơ sở sản xuất của Mỹ, khiến công nhân Mỹ phải đối mặt với môi trường kinh tế khó khăn. Tổng thống cam kết hồi sinh ngành sản xuất của Mỹ thông qua việc đạt được cạnh tranh công bằng, thúc đẩy tiêu dùng nội địa và phục hồi kinh tế.

Góc nhìn đô la dầu mỏ

Ngược lại với quan điểm của Tổng thống, một số phân tích cho rằng Mỹ thực sự hưởng lợi từ thâm hụt thương mại. Người tiêu dùng Mỹ được hưởng lợi từ hàng hóa và năng lượng giá rẻ từ các quốc gia châu Á và các nước sản xuất dầu ở Trung Đông, trong khi công nhân ở những quốc gia này làm việc trong điều kiện khó khăn nhưng chỉ nhận được mức lương thấp. Mỹ đã thành công trong việc thuyết phục các quốc gia có thặng dư thương mại tiếp tục đầu tư vào Mỹ, duy trì vị thế mạnh mẽ của đồng đô la.

Tuy nhiên, tình trạng này khó có thể duy trì lâu dài. Sự mất cân bằng thương mại tích lũy cuối cùng có thể dẫn đến sự sụp đổ của hệ thống đô la, khiến thu nhập thực tế của người Mỹ giảm mạnh. Để duy trì vị thế đồng đô la là đồng tiền dự trữ toàn cầu, Mỹ đã thực hiện một loạt chính sách, bao gồm một số biện pháp bí mật.

Quan điểm này mâu thuẫn rõ ràng với lập trường công khai của Tổng thống. Tổng thống một mặt chỉ trích một số quốc gia thao túng việc giảm giá đồng tiền, mặt khác lại cố gắng ngăn chặn việc các quốc gia BRICS tạo ra một đồng tiền mới cạnh tranh với đô la Mỹ. Thái độ mâu thuẫn này đã dấy lên những nghi vấn về ý định thực sự của Mỹ.

Góc nhìn dòng vốn

Ngoài lý thuyết đồng đô la dầu mỏ, còn có một quan điểm dựa trên dòng vốn cũng đáng được chú ý. Theo nguyên lý cân bằng thanh toán quốc tế, thâm hụt thương mại của một quốc gia nhất định tương ứng với thặng dư tài khoản vốn. Nhưng thực sự thì thâm hụt thương mại dẫn đến dòng vốn vào, hay dòng vốn vào gây ra thâm hụt thương mại, mối quan hệ nguyên nhân - kết quả này không rõ ràng.

Quan điểm này cho rằng, Mỹ sở hữu những công ty tốt nhất thế giới và môi trường đầu tư hấp dẫn nhất, điều này đã thu hút một lượng lớn vốn quốc tế chảy vào, dẫn đến thâm hụt thương mại. Xét từ góc độ này, thâm hụt thương mại kéo dài có thể không phải là vấn đề, mà ngược lại, là biểu hiện của sức mạnh kinh tế Mỹ.

So với lý thuyết đồng đô la dầu mỏ, cách giải thích này giải thích rõ hơn nguyên nhân cơ bản khiến đồng đô la trở thành đồng tiền dự trữ toàn cầu. Sức mạnh kinh tế và sức hấp dẫn đầu tư của Mỹ, chứ không chỉ đơn thuần là các yếu tố địa chính trị, mới là chìa khóa hỗ trợ vị thế của đồng đô la.

Kết luận

Hệ thống kinh tế toàn cầu cực kỳ phức tạp, một góc nhìn đơn lẻ khó có thể nắm bắt toàn diện cơ chế hoạt động của nó. Lý thuyết đô la dầu mỏ, lý thuyết dòng chảy vốn và quan điểm thương mại của tổng thống đều có những điểm hợp lý của chúng, chúng cùng tác động đến cấu trúc thương mại toàn cầu. Hiểu những góc nhìn khác nhau này là rất quan trọng để nắm bắt toàn diện động thái thương mại quốc tế.

Mặc dù vậy, chính sách thuế quan như một biện pháp đánh thuế có thể sẽ làm suy yếu sức mạnh kinh tế của Mỹ. Mặc dù tầng lớp trung lưu ở Mỹ có thể bị ảnh hưởng tương đối trong quá trình toàn cầu hóa, nhưng việc đảo ngược toàn cầu hóa không chắc sẽ cải thiện tình hình của họ. Liệu chính sách thuế quan có thể thực sự đạt được mục tiêu dự kiến của nó hay không, vẫn cần thời gian kiểm chứng.