Khám Phá Giá Trị Thực Sự Của Web3 AI Sau Khi Bong Bóng AI Bị Vỡ

Vào quý 4 năm ngoái, lĩnh vực AI đại lý đã chứng kiến sự tăng trưởng bùng nổ, giá trị thị trường từ gần như bằng không nhanh chóng tăng vọt lên hơn 20 tỷ USD. Các loại "thông minh thể" trở thành mốt, từ những ứng dụng hài hước đến những ứng dụng thiết thực xuất hiện tràn lan. Thị trường đã xuất hiện việc tự động giao dịch tiền điện tử, đầu tư vào các đại lý khác dưới hình thức DAO, thậm chí có ý tưởng tổ chức "con người và đại lý đồng quản lý", các cách chơi thì vô cùng đa dạng, dường như việc làm giàu nhanh chóng chỉ cách một đêm.

Tuy nhiên, cơn sốt này đến nhanh mà đi cũng nhanh. Sau khi bong bóng vỡ, nhiều dự án lần lượt sụp đổ. Tuy nhiên, một số dự án cơ sở hạ tầng AI có giá trị thực dụng bắt đầu xuất hiện. Giá trị thực sự dần dần hiện ra, làn sóng Web3 AI tiếp theo đang trong quá trình hình thành, xứng đáng để chúng ta theo dõi sát sao.

Khi có đường đua mới hoặc điểm nóng xuất hiện, thị trường thường không quá chú ý đến các yếu tố cơ bản. Chỉ cần dự án trông có vẻ sôi động, có chiêu trò, và bản demo đẹp mắt, ngay cả khi thực tế không có nhiều công dụng, giá trị thị trường cũng có thể dễ dàng vượt qua hàng trăm triệu đô la.

Một số dự án xuất hiện sau đó đã đi theo một con đường hoàn toàn khác - AI mã nguồn mở, cho phép bất kỳ nhà phát triển nào cũng có thể dễ dàng bắt tay vào việc và tự tay tạo ra giá trị. Ý tưởng này nhanh chóng thu hút sự đồng cảm, cộng đồng phát triển nhanh chóng, sự quan tâm trên GitHub tiếp tục gia tăng.

Một số hệ sinh thái đại lý AI đã từng đạt tổng giá trị vượt qua 5 tỷ USD, trong khi những dự án đại lý AI thú vị khác cũng đã từng đạt giá trị thị trường 1 tỷ USD.

Hiện nay, xu hướng thị trường đã hoàn toàn thay đổi. Các dự án đại lý mới có hiệu suất tốt thường có vốn hóa thị trường từ 3 triệu đến 10 triệu; vốn hóa thị trường của các dự án cũ cũng đã bị thu hẹp xuống khoảng từ 10 triệu đến 50 triệu. Trần định giá của toàn bộ lĩnh vực đã bị hạ thấp, tổng vốn hóa thị trường từ đỉnh điểm 20 tỷ đô la đã giảm xuống còn khoảng từ 4 đến 6 tỷ.

Sự trỗi dậy của cơ sở hạ tầng, sự phát triển nhanh chóng của AI Web2

Thị trường hiện tại không còn mù quáng ủng hộ những dự án có vẻ hào nhoáng, mà bắt đầu chú ý đến những yếu tố cơ bản thực sự. Đặc biệt trong bối cảnh sự phát triển nhanh chóng của các mô hình AI Web2, mọi người càng chú trọng đến giá trị lâu dài của hạ tầng và AI phi tập trung.

Các mô hình AI chính thống của Web2 gần như được cập nhật và cải tiến mỗi tháng, trở nên mạnh mẽ, nhanh chóng và thông minh hơn. Chẳng hạn, tính năng tạo hình ảnh mà chatbot của một công ty công nghệ lớn mới ra mắt đã ngay lập tức thu hút sự chú ý, các hình ảnh theo phong cách liên quan nhanh chóng tràn ngập mạng xã hội.

Sản phẩm AI tiêu dùng của Web2 cũng đang tiến hóa một cách nhanh chóng. Việc tăng cường khả năng AI cơ bản đã khiến nhiều trải nghiệm sản phẩm trước đây không thể thực hiện được giờ đây trở thành khả thi. Các công cụ phát triển AI mới nổi đã nâng cao đáng kể hiệu suất của các nhà phát triển, và việc cập nhật tính năng diễn ra nhanh chóng và đa dạng. Đại lý AI và quy trình làm việc thông minh đã thâm nhập vào nhiều lĩnh vực, và rào cản gia nhập liên tục giảm. Đối với người dùng, việc thay đổi công cụ gần như không có chi phí - nếu một công cụ không hiệu quả hoặc có giá cao, ngay lập tức có thể tìm được sản phẩm thay thế với giao diện tốt hơn và trải nghiệm mượt mà hơn. Cạnh tranh trên toàn thị trường ngày càng gay gắt, nhưng cũng thúc đẩy các sản phẩm thực sự có giá trị được triển khai nhanh chóng.

Sự thức tỉnh quyền sở hữu dữ liệu: Ai là chủ sở hữu dữ liệu thực sự?

Trong bối cảnh công nghệ AI phát triển nhanh chóng, ngày càng nhiều người bắt đầu nhận ra một vấn đề: hiện nay có rất nhiều ứng dụng đại diện AI, nhưng hầu hết đều sử dụng công nghệ tập trung - vậy dữ liệu của người dùng thực sự thuộc về ai? Lịch sử trò chuyện sẽ đi đâu? Nếu thảo luận với AI về một số nội dung riêng tư, nó có thực sự giữ bí mật không? Hay sẽ bị tải lên, phân tích, và sử dụng để huấn luyện các mô hình khác?

Vấn đề này trở nên quan trọng hơn sau bản cập nhật gần đây của một công ty AI nổi tiếng - "chức năng ghi nhớ" của chatbot giờ đây có thể trích dẫn tất cả các cuộc trò chuyện trước đó của người dùng, tạo ra những phản hồi cá nhân hóa hơn. Tính năng này tuy rất thú vị, nhưng cũng có nghĩa là dữ liệu của người dùng sẽ bị một nền tảng "giữ lâu dài", người dùng không còn là chủ sở hữu thực sự của dữ liệu.

Một khi người khác kiểm soát cuộc trò chuyện, sở thích, cảm xúc thậm chí cả thói quen sống của bạn, hậu quả có thể không chỉ đơn giản là "trải nghiệm tốt hơn".

Đây cũng là lý do tại sao "chủ quyền dữ liệu" đang trở thành chủ đề nóng tiếp theo trong sự kết hợp giữa AI và Web3. Dữ liệu thực sự thuộc về người dùng mới là giá trị nhất trong tương lai.

Sự trỗi dậy của AI phi tập trung (DeAI)

Trí tuệ nhân tạo phi tập trung dự kiến sẽ thực sự bước vào tầm nhìn của công chúng vào quý 2 năm 2025. Đặc biệt, trong bối cảnh mọi người ngày càng chú trọng đến an ninh quyền riêng tư và quyền sở hữu dữ liệu, những cơ sở hạ tầng nền tảng có thể cung cấp tính bảo mật, khả năng xác minh và tính minh bạch về quyền sở hữu dữ liệu của người dùng sẽ nhận được nhiều sự chú ý và sử dụng hơn.

Hiện tại, chúng ta thấy ba xu hướng chính đang hình thành:

Xu hướng đầu tư mạo hiểm của Web2 AI

• Một số công ty khởi nghiệp được hỗ trợ bởi một vườn ươm nổi tiếng đang ra mắt các đại lý AI trong các lĩnh vực cụ thể (chuyên giải quyết các vấn đề trong một lĩnh vực cụ thể);
• Một quỹ đầu tư nổi tiếng bắt đầu thiết lập xu hướng sản phẩm AI dành cho người tiêu dùng trong giai đoạn tiếp theo, đưa ra logic đầu tư của riêng mình;
• Một công ty công cụ tìm kiếm AI đã khởi động quỹ đầu tư chuyên về AI.

Xu hướng đầu tư mạo hiểm trong Web3 AI

• Bắt đầu đầu tư vào cơ sở hạ tầng AI phi tập trung;
• Các lĩnh vực như mạng đào tạo phân tán, chia sẻ sức mạnh tính toán đang dần nóng lên.

Xu hướng nhà đầu tư lẻ Web3 AI

• Hệ sinh thái AI Agent vẫn là một trong những điểm nóng.
• Ứng dụng AI tiêu dùng ngày càng phong phú, từ công cụ sản xuất đến sự đồng hành cảm xúc đều đang cố gắng hiện thực hóa;
• Người dùng ngày càng quan tâm đến "Sản phẩm AI tôi sử dụng có thực sự phục vụ tôi hay không, chứ không phải chỉ để thu thập dữ liệu của tôi".

Những xu hướng này đan xen với nhau, cùng nhau thúc đẩy DeAI từ khái niệm đến giai đoạn thực tiễn. Năm 2025 sẽ là thời điểm then chốt để xác thực giá trị của AI phi tập trung.

Web2 và Web3 AI: Nhịp điệu và cách chơi hoàn toàn khác biệt

Thị trường Web2 lớn hơn nhiều so với Web3. Nhiều doanh nghiệp truyền thống đang tìm cách chuyển đổi bằng cách sử dụng AI để tối ưu hóa quy trình kinh doanh của họ - chẳng hạn như: thu hút nhiều khách hàng hơn, nâng cao tỷ lệ chuyển đổi, tăng doanh số bán hàng, v.v. Những doanh nghiệp này thường có nhu cầu rõ ràng, nhiều trong số đó tập trung vào một lĩnh vực cụ thể, vì vậy họ hy vọng tìm được những công cụ AI có thể giải quyết "điểm đau cụ thể" của mình một cách chính xác. Điều này cũng thu hút nhiều doanh nhân trẻ, nhắm vào những nhu cầu phân khúc này để phát triển các đại lý AI trong các lĩnh vực dọc.

So với SaaS truyền thống, lợi ích mà AI đại lý mang lại trực tiếp hơn - hoặc tiết kiệm chi phí đáng kể, hoặc thu hút nhiều khách hàng hơn để tạo ra doanh thu. Do đó, giá đăng ký cho các công cụ AI này cũng có thể bán cao hơn, nhiều công ty khởi nghiệp chỉ sau vài tháng ra mắt đã đạt doanh thu hàng triệu, hàng chục triệu USD không phải là hiếm.

Nhưng cách chơi Web3 hoàn toàn khác. Blockchain tự nó là lớp nền được thiết kế riêng cho AI phi tập trung (DeAI). Tất cả các hành động có thể được xác minh trên chuỗi, không thể bị thay đổi; tự nhiên cung cấp môi trường không cần tin cậy; hỗ trợ tính toán phi tập trung; người dùng có thể thật sự sở hữu dữ liệu, mô hình và bối cảnh sử dụng của riêng mình. Nói ngắn gọn, tương lai của Web3 AI sẽ cho phép người dùng hiểu dữ liệu của họ được sử dụng như thế nào, hiểu quá trình ra quyết định của AI, tự kiểm soát mô hình và bối cảnh ứng dụng, thậm chí thu lợi từ đó.

Các nhà đầu tư mạo hiểm Web3 đã bắt đầu chuẩn bị cho tương lai này.

Tại sao nhà đầu tư nhỏ ưa chuộng đại lý AI

Đối với các nhà đầu tư nhỏ lẻ trong Web3, DeAI (AI phi tập trung) thực sự không dễ hiểu: một đống từ mới khái niệm mới, nghe có vẻ khá khó hiểu. Vì vậy, ban đầu họ dễ dàng bị thu hút bởi những đại lý AI trực quan, thú vị và vui nhộn - chẳng hạn như robot trò chuyện có thể nói chuyện, có thể kể chuyện hài hước và thực hiện những trò vui. Những "đại lý AI giải trí" này thực sự rất hấp dẫn, nhưng sau một thời gian, các nhà đầu tư nhỏ lẻ bắt đầu nhận ra rằng những sản phẩm này dường như không có giá trị thực tiễn. Thêm vào đó, với tình hình thị trường gần đây suy yếu, nhiều dự án không có giá trị thực tiễn dần dần bị loại bỏ, trong khi những đại lý có giá trị thực tế, có thể cung cấp chức năng dù giá trị cũng đã giảm, nhưng vẫn tồn tại.

Cơn "tái cơ cấu thị trường" này đã khiến ngày càng nhiều người nhận ra: chỉ những dự án AI có cảnh ứng dụng thực tế và khả năng sản phẩm cốt lõi mới có tương lai. Vì vậy, các bên dự án bắt đầu chuyển sang hai hướng: hoặc tự phát triển sản phẩm AI thực sự giải quyết vấn đề thực tế; hoặc hợp tác với các dự án DeAI thực sự có sức mạnh công nghệ và giá trị.

Sự chuyển biến này mang lại hai tác động tích cực: khuyến khích mọi người bắt đầu chú ý đến cơ sở hạ tầng nền tảng "khó hiểu"; khiến cho các đại lý AI không còn chỉ là công cụ biểu diễn, mà là sản phẩm có khả năng giải quyết các vấn đề thực tế. Một số dự án đã trở thành trường hợp điển hình - không chỉ mạnh mẽ về chức năng mà còn đưa một số công nghệ DeAI tiên tiến vào tầm nhìn của công chúng. Điều này cho thấy một xu hướng: mặc dù các nhà đầu tư nhỏ lẻ có thể không hiểu chi tiết kỹ thuật, nhưng họ sẽ dần được giáo dục bởi những sản phẩm "thực sự hữu ích".

Điều thú vị về một số hệ sinh thái AI phi tập trung là chúng là nền tảng mà người bình thường cũng có thể tham gia đầu tư. Hiện tại, hầu hết các dự án DeAI vẫn ở giai đoạn đầu, chỉ có các quỹ đầu tư mạo hiểm hoặc "đối tác chiến lược trong ngành" mới có thể đầu tư, thậm chí còn chưa phát hành token. Nhưng một số nền tảng thì khác. Người dùng có thể trực tiếp sử dụng token của nền tảng để bỏ phiếu ủng hộ các subnet mà họ tin tưởng, tương đương với việc chuẩn bị trước cho các sub-token của những dự án DeAI này.

Mặc dù những nền tảng này vẫn còn không gian cải thiện về cầu nối chuỗi chéo, trải nghiệm giao dịch, nhưng công nghệ nền tảng, logic sản phẩm và bầu không khí tổng thể của chúng thực sự rất mạnh mẽ. Đặc biệt, sự tham gia của một số đội ngũ đã khiến thiết kế trải nghiệm người dùng của toàn bộ hệ sinh thái trở nên thân thiện hơn. Bởi vì trong cơ chế của những nền tảng này, mỗi subnet muốn nhận được nhiều phần thưởng hơn (khuyến khích khai thác) thì phải được thị trường công nhận - ai hữu ích, ai mạnh mẽ, người đó mới có thể nhận được nhiều phân phối hơn.

Do đó, đối với những subnet này, "giúp người dùng hiểu bạn đang làm gì" trở nên rất quan trọng. Một số đội ngũ đang nỗ lực cho công việc này. Hướng sản phẩm của họ rất rõ ràng: tối ưu hóa giao diện tương tác và trải nghiệm người dùng cho người dùng phổ thông. Họ không chỉ có nhiều subnet tiện dụng (ví dụ: một nền tảng AutoML siêu tiện lợi, nơi người dùng có thể trực tiếp đào tạo mô hình chỉ với vài cú nhấp chuột để chạy), mà còn cho ra mắt một số sản phẩm flagship hấp dẫn: chẳng hạn như nền tảng AI Agent, người dùng có thể kết hợp các mô-đun giống như kéo và thả khối để tạo ra AI agent, thực sự hiện thực hóa "xây dựng AI agent không cần mã". Trải nghiệm này giống như một "nhà máy AI cho người mới" phiên bản Web3, rất phù hợp cho những người không hiểu công nghệ để bắt đầu.

Tổng thể mà nói, một số hệ sinh thái DeAI không chỉ đứng đầu về mặt công nghệ mà còn đi đầu trong việc thân thiện với người dùng thông thường. Đội ngũ có sản phẩm logic rõ ràng và thân thiện với người dùng chính là yếu tố then chốt giúp toàn bộ hệ sinh thái trở nên sôi động.

Chúng ta đang ở trong một thời đại chuyển đổi lớn do Web3 AI dẫn dắt. Cơn sốt dựa vào việc thổi phồng giá trị thị trường trong quá khứ đã được thay thế bằng cơ sở hạ tầng thực tế, AI phi tập trung và các tình huống ứng dụng thực tế. Dù là các doanh nghiệp sử dụng AI để tối ưu hóa hoạt động trong Web2, hay các nhà đầu tư cá nhân trải nghiệm sự tiện lợi của các đại lý mới trong Web3, quyền sở hữu dữ liệu và sự tham gia của người dùng trong tương lai sẽ trở thành yếu tố then chốt. Sự phát triển của Web3 AI còn xa mới đạt đến đỉnh cao, những điều thực sự thú vị chỉ mới bắt đầu.