Memecoin Çılgınlığının Arkasındaki Vergi Tuzağı: 140 Milyar Dolarlık Pazarın Soğuk Düşüncesi

2024 yılında, Bitcoin dünya finans sahnesinin merkezine çıkarken, aynı zamanda meme coinlerin şenlik yılı haline geldi. Verilere göre, yaklaşık %75 meme coin bu yıl doğdu, Aralık ayı başına kadar meme coin ticareti %950'den fazla bir artış gösterdi ve toplam piyasa değeri 140 milyar doları aştı. Bu heyecan sadece kripto piyasasına yeni bir sıcaklık getirmekle kalmadı, aynı zamanda daha fazla sıradan yatırımcının kripto varlıklar alanına girmesini de sağladı.

Meme coin heyecanı, 2017 öncesi ve sonrası ICO dalgasını akla getiriyor. O dönemde, ERC-20 standardının ortaya çıkması, token yayınlama maliyetlerini önemli ölçüde düşürdü; yüzlerce, binlerce proje birbiri ardına ortaya çıktı ve ICO pazarına on milyarlarca dolar akış sağlandı. Bu yıl ise, Pump.fun gibi bazı lansman platformları, token yayınlamayı daha basit ve adil hale getirerek, günümüze kadar süren meme coin fırtınasını başlattı. ICO ve meme coin yayınlama arasında teknik ve mantıksal birçok fark olmasına rağmen, yatırımcılar ve projelerin karşılaştığı vergi uyum riskleri benzer olabilir. Önceki ICO dalgasında, birçok yatırımcı ve proje sahibi ICO ile ilgili vergi sorunlarıyla karşılaştı. Bugün, meme coin heyecanı devam ederken, vergi uyum sorunları, kripto varlık yatırımcıları ve meme coin yayıncıları için yeniden dikkat edilmesi gereken bir ana sorun haline gelecektir. Bu makalede, Oyster davası ve Bitqyck davası gözden geçirilerek, bu iki ICO ile ilgili vergi kaçakçılığı davası örneği üzerinden kripto yatırımcılarına meme coin heyecanı içinde vergi uyumu açısından düşünceler sunulacaktır.

1. İki tipik ICO vergi kaçırma vakası

1.1 Oyster davası: Satılan coin gelirleri beyan edilmedi, kurucu dört yıl hapis cezasına çarptırıldı.

Oyster Protocol platformı Eylül 2017'de Bruno Block (gerçek adı Amir Bruno Elmaani) tarafından kuruldu ve merkeziyetsiz veri depolama hizmetleri sunmayı amaçlıyor. Ekim 2017'de platform ICO gerçekleştirmeye başladı ve Pearl (PRL) adında bir token çıkardı. Oyster Protocol, PRL'nin amacının hem web sitelerinin hem de kullanıcıların veri depolamadan fayda sağlamasını sağlamak ve PRL aracılığıyla değer alışverişi ve teşvik mekanizmaları oluşturmak olduğunu iddia ediyor. Kurucu Bruno Block, ICO sonrasında PRL arzının artmayacağına dair kamuya açık bir taahhütte bulundu ve akıllı sözleşmenin "kilitli" olacağını belirtti.

ICO aracılığıyla, Oyster Protocol başlangıçta yaklaşık 3 milyon dolar topladı ve bu fonları ana ağın başlatılması ve veri depolama hizmetinin resmi olarak başlatılması için kullandı. Ancak, Ekim 2018'de kurucu Bruno Block, akıllı sözleşme açığını kullanarak, piyasada satmak üzere büyük miktarda yeni PRL basarak PRL fiyatının çökmesine neden oldu, ancak Bruno Block bu durumdan büyük kazanç sağladı.

PRL fiyatındaki büyük düşüş düzenleyici kurumların dikkatini çekti ve nihayet SEC, yatırımcıları dolandırma sorunuyla ilgili olarak sivil dava açtı. Savcılık ise Bruno Block hakkında vergi kaçakçılığıyla ilgili ceza davası açtı. Vergi meselesinde, savcılar Bruno Block'un sadece yatırımcıların güvenini zedelemekle kalmadığını, aynı zamanda milyonlarca dolarlık kripto para kazancının vergi yükümlülüğünü de ihlal ettiğini düşünüyor. 2017-2018 döneminde, Bruno Block sadece 2017'de bir vergi beyannamesi sundu ve "patent tasarımı" işinden yaklaşık 15.000 dolar gelir elde ettiğini belirtti. 2018'de ise vergi beyannamesi sunmadı ve IRS'ye herhangi bir gelir bildirmedi, ancak en az 12 milyon dolar harcayarak mülk, yat vb. satın aldı.

Sonunda, Oyster'ın kurucusu Bruno Block, mahkemede vergi kaçırma gerçeğini kabul etti ve 2023 Nisan ayında suçlu olma anlaşması imzaladı. Vergi kaçakçılığından dört yıl hapis cezasına çarptırıldı ve vergi kaybını telafi etmek için vergi dairesine yaklaşık 5.5 milyon dolar tazminat ödeyecek.

1.2 Bitqyck davası: ICO'dan elde edilen gelir vergilendirilmedi, iki kurucu toplamda sekiz yıl hapis cezası aldı.

Bitqyck, Bruce Bise ve Samuel Mendez tarafından kurulan bir kripto para şirketidir. Şirket, "Bitcoin'i kaçıranlar için" alternatif zenginlik yolları sunduğunu iddia eden Bitqy coin'i ilk olarak piyasaya sürdü ve 2016 yılında ICO gerçekleştirdi. Bitqyck şirketi, yatırımcılara her Bitqy coin'in 1/10 hisse senedi ile birlikte geldiğini taahhüt etti. Ancak gerçekte, şirketin hisseleri her zaman kurucular Bise ve Mendez tarafından tutuldu ve şirket, yatırımcılara taahhüt edilen hisseleri ve ilgili kâr payını asla dağıtmadı. Daha sonra, Bitqyck şirketi, yatırımcıların Washington eyaletindeki Bitqyck Bitcoin madencilik tesisine elektrik sağlayarak "Bitcoin madencilik işine" katılmalarını sağladığını iddia eden yeni bir kripto para olan BitqyM coin'i piyasaya sürdü, ancak gerçekte böyle bir madencilik tesisi mevcut değildir. Yanlış taahhütler ile Bise ve Mendez, Bitqyck şirketi aracılığıyla 13,000'den fazla yatırımcıdan 24 milyon dolar topladı ve bu paranın çoğunu kişisel harcamalar için kullandı.

SEC, Bitqyck tarafına karşı yatırımcıları dolandırma eylemleri nedeniyle medeni dava açtı. Ağustos 2019'da, Bitqyck tarafı olguları kabul ederek SEC ile medeni bir uzlaşmaya vardı; Bitqyck şirketi ve iki kurucusu SEC'ye yaklaşık 10.11 milyon dolar medeni ceza ödedi. Savcılık ise Bitqyck tarafına vergi kaçakçılığı iddialarını sürdürdü: 2016'dan 2018'e kadar, Bise ve Mendez, Bitqy ve BitqyM'i çıkararak en az 9.16 milyon dolar kazandı, ancak IRS'ye ilgili gelirleri düşük bildirdi ve toplamda 1.6 milyon dolardan fazla vergi kaybına neden oldular; 2018'de, Bitqyck şirketi yatırımcılardan en az 3.5 milyon dolar kazandı, ancak hiçbir vergi beyannamesi sunmadı.

Sonunda, vergi sorunlarıyla ilgili olarak, Bise ve Mendez sırasıyla Eylül ve Ekim 2021'de suçunu kabul etti ve her biri vergi kaçakçılığı suçundan 50 ay hapis cezasına çarptırıldı (toplamda yaklaşık sekiz yıl) ve her biri 1.6 milyon dolar tazminat ödemekle yükümlü tutuldu.

2. İki davanın ilgili olduğu vergi sorunlarının ayrıntılı açıklaması

Oyster ve Bitqyck davalarında, temel sorunlardan biri ICO gelirlerinin vergi uyumluluğu meselesidir. Bu yeni ortaya çıkan fonlama türünde, bazı ihraç edenler yatırımcıları dolandırarak veya diğer usulsüz yollarla büyük gelirler elde etmekte, ancak kazançlarını düşük göstererek ya da vergi beyanında bulunmayarak vergi uyumsuzluğu sorunlarına yol açmaktadır.

2.1 ABD yasaları vergi kaçakçılığını nasıl değerlendirir?

Amerika Birleşik Devletleri'nde vergi kaçakçılığı ciddi bir suçtur ve vergi yükümlülüğünü azaltmak için yasadışı yollarla hareket etmeyi ifade eder. Genellikle gelir gizleme, masrafları yanlış beyan etme, vergi beyannamesi vermeme veya vergi ödemelerini zamanında yapmama gibi davranışlarla kendini gösterir. Amerika Birleşik Devletleri Federal Vergi Kanunu'nun 7201. maddesine göre, vergi kaçakçılığı federal bir suçtur. Bir kişi vergi kaçakçısı olarak mahkum edilirse, en fazla 5 yıl hapis cezası ve en fazla 250.000 $ para cezasıyla karşılaşabilir; tüzel kişiler ise en fazla 500.000 $ para cezası ile karşılaşabilir. Verilen ceza, vergi kaçakçılığının miktarına ve niteliğine bağlıdır.

Kaçakçılık suçunun oluşması için gerekli şartlar şunlardır: (1) Büyük miktarda vergi borcu; (2) Aktif kaçakçılık eylemleri gerçekleştirilmesi; (3) Kaçakçılığın öznel kastının varlığı. Kaçakçılık soruşturması genellikle finansal işlemler, gelir kaynakları, varlık akışları gibi konuların geriye dönük olarak incelenmesini ve analiz edilmesini içerir. Özellikle kripto para alanında, anonimlik ve merkeziyetsizlik özellikleri nedeniyle kaçakçılık eylemleri daha kolay gerçekleşmektedir.

2.2 İki davadaki vergiyle ilgili işlemler

Amerika'da, ICO'nun her aşaması vergi yükümlülükleriyle ilgili olabilir ve proje sahipleri ile yatırımcılar farklı aşamalarda farklı vergi yükümlülükleri taşımaktadır. Bir yandan, proje sahipleri ICO aracılığıyla fon toplarken vergi uyum gerekliliklerine uymalıdır. ICO'dan toplanan fonlar satış geliri veya sermaye toplanması olarak değerlendirilebilir. Örneğin, eğer ICO aracılığıyla toplanan fonlar şirketin işletme giderlerini karşılamak, yeni teknolojiler geliştirmek veya iş genişletmek için kullanılıyorsa, bu fonlar şirket geliri olarak değerlendirilir ve yasal olarak vergi ödenmesi gerekir. Öte yandan, yatırımcılar ICO aracılığıyla token aldıklarında da vergi yükümlülükleri vardır. Özellikle, yatırımcıların ICO aracılığıyla elde ettikleri token'lar ödüller veya airdrop ile geldiğinde, bu ödüller sermaye kazancı olarak kabul edilir ve sermaye kazancı vergisi ödenmesi gerekir. Amerika'da, airdrop ve ödül token'larının değeri genellikle piyasa değeri üzerinden hesaplanır ve vergi beyanı yapılır. Yatırımcılar token'ları bir süre tuttuktan sonra, bu token'ları satarak elde ettikleri kazançlar da sermaye kazancı olarak vergilendirilir.

Objektif olarak bakıldığında, hem Oyster davasında hem de Bitqyck davasında, tarafların davranışları yalnızca yatırımcıların çıkarlarına zarar vermekle kalmamış, aynı zamanda dolandırıcılık oluşturmaktadır; ayrıca her iki davada da farklı derecelerde ABD vergi yasası hükümlerine aykırı hareket edilmiştir, iki davadaki vergi kaçakçılığı eylemleri birbirinden farklıdır.

2.2.1 Oyster davasındaki vergi kaçırma eylemleri

Oyster davasında, PRL ICO'su sonrası, Oyster Protocol platformunun kurucusu Bruno Block, akıllı sözleşme açığı kullanarak büyük miktarda PRL bastı ve satışını yaparak büyük kazanç elde etti. Bruno, PRL satışıyla hızlı bir şekilde zenginleşti, ancak vergi konularında ilgili yükümlülüklerini yerine getirmedi ve Federal Vergi Yasası'nın 7201. maddesini ihlal etti.

Bu davada Bruno Block'un davranışının özel bir yanı vardır, çünkü o Pearl'ü satmadan önce Pearl'ü de mintlemiştir. Token satışından elde edilen kazancın sermaye kazancı vergisine tabi olduğu tartışmasızdır, ancak token mintleme işleminin vergilendirilip vergilendirilmeyeceği henüz kesinleşmemiştir. Bazı görüşler, token mintlemenin ve madenciliğin yeni dijital varlıklar yaratmak için hesaplama yoluyla gerçekleştirildiğini savunmaktadır, bu nedenle mintleme yoluyla elde edilen kazancın da vergilendirilmesi gerektiği düşünülmektedir. Mintleme kazancının vergilendirilip vergilendirilmeyeceği, token'ın piyasa likiditesine bağlı olmalıdır. Token piyasasında henüz likidite oluşmadığında, mintlenen token'ın değeri belirlenemez ve dolayısıyla kazancın hesaplanması mümkün olmaz; ancak eğer piyasa belli bir likiditeye sahipse, bu token'lar piyasa değerine sahip olur ve mintleme kazancı vergilendirilebilir gelir olarak değerlendirilmelidir.

2.2.2 Bitqyck davasının vergi kaçırma eylemi

Oyster davasından farklı olarak, Bitqyck davasındaki vergi kaçakçılığı, yatırımcılara sahte taahhütler verme ve fonları yasadışı bir şekilde aktarma ile ilgilidir. Bitqyck'in kurucuları Bise ve Mendez, ICO aracılığıyla başarılı bir şekilde fon topladıktan sonra, belirlenen taahhütleri yerine getirmeyerek, çoğu fonu kişisel harcamalar için kullandılar. Bu tür bir fon transferi, esasen yatırımcıların fonlarını kişisel gelire dönüştürmekle eşdeğerdir ve proje geliştirme veya yatırımcı menfaatlerini gerçekleştirmek için kullanılmamıştır. Bitqyck davasındaki temel vergi sorunu, ICO aracılığıyla toplanan fonların yasadışı transferi ve rapor edilmemiş gelirle ilgilidir.

Amerikan İç Gelir Kanunu'nun ilgili hükümlerine göre, yasal gelir olsun olmasın, tüm gelirler vergilendirilebilir gelir olarak kabul edilmektedir. ABD Yüksek Mahkemesi de James v. Amerika Birleşik Devletleri davasında (1961) bu kuralı onaylamıştır. ABD vatandaşları, yıllık vergi beyannamelerini verirken yasa dışı kazançlarını gelir olarak bildirmek zorundadır, ancak bu tür mükellefler genellikle bu tür gelirleri bildirmemektedir çünkü yasa dışı gelirlerin bildirilmesi, ilgili makamların yasa dışı faaliyetleri hakkında soruşturma başlatmasına neden olabilir. Bise ve Mendez, ICO'dan toplanan yasa dışı gelirleri gelir olarak bildirme yükümlülüğünü yerine getirmemiştir ve bu durum vergi kanununun ilgili hükümlerini ihlal etmekte olup, nihayetinde ceza sorumluluğu ile karşı karşıya kalmışlardır.

3. İpuçları ve Öneriler

Meme coin'ların popülerliğiyle birlikte, birçok kripto sektöründen kişi büyük kazançlar elde etti. Ancak, daha önceki ICO vergi kaçakçılığı vakalarının da gösterdiği gibi, her gün servet efsanelerinin yazıldığı meme coin piyasasında, yalnızca teknolojik yenilikler ve piyasa fırsatlarına odaklanmakla kalmamalı, aynı zamanda vergi uyumu gibi önemli bir konuya da dikkat etmeliyiz.

Öncelikle, meme coin'lerin dağıtımından doğan vergi sorumluluklarını anlamak ve hukuki risklerden kaçınmak önemlidir. Meme coin'lerin dağıtımı, ICO gibi doğrudan fon toplayarak gelir elde etmezken, meme coin dağıtıcıları ve erken aşamada yatırım yapanlar için token'ların değeri yükseldiğinde, satış anında ilgili sermaye kazancı vergisini ödemeleri gerekmektedir. Ayrıca, herkesin zincir üzerinde anonim olarak meme coin dağıtabilmesi, dağıtıcıların vergi denetiminden kaçabileceği anlamına gelmez. Vergi yasası risklerinden kaçınmanın en iyi yolu, daha etkili zincir üzerindeki anonim yöntemler aramak yerine, vergi yasalarına uymaktır.

İkincisi, meme coin işlemlerine dikkat edin ve işlem kayıtlarının şeffaflığını sağlayın. Meme coin piyasası daha güçlü bir spekülatif yapıya sahip olduğundan ve sürekli yeni projeler ortaya çıktığından, yatırımcıların meme coin işlemleri oldukça sık olabilir ve bununla birlikte çok sayıda işlem kaydı oluşur. Kripto varlık yatırımcıları, özellikle tüm alım satım, transfer ve kazançların izlenebilir olmasını sağlamak için profesyonel kripto varlık yönetimi ve vergi beyan yazılımları kullanarak bir dizi işlemin detaylı kaydını tutmalıdır, böylece vergi beyannamesi sırasında doğru vergi hukuku tanımı elde edilebilir ve potansiyel vergi anlaşmazlıklarından kaçınılabilir.

Üçüncü olarak, vergi mevzuatındaki gelişmeleri takip etmek ve profesyonel vergi uzmanları ile işbirliği yapmak. Ülkelerin kripto varlıklar için vergi yasası sistemleri henüz başlangıç aşamasında ve sık sık değişiklikler meydana gelebiliyor. Bu değişiklikler, gerçek vergi yükünü doğrudan etkileyebilecek önemli değişiklikler olabilir. Bu nedenle, meme coin yatırımcıları ve çıkarıcıları, bulundukları ülkenin vergi yasası dinamiklerine yüksek dikkat göstermeli ve gerektiğinde profesyonel vergi uzmanlarından yardım almalıdır.