Ticaret korumacılığının gölgesi yeniden belirdi, küresel ekonomi ve kripto piyasası zorluklarla karşı karşıya

Yaklaşık bir yüzyıl önce, 1930'daki Smoot-Hawley Tarife Yasası, küresel ekonomi üzerinde derin bir etki yarattı. Bu, yerli sanayileri koruma adına çıkarılan yasa, sonunda bir ticaret felaketine dönüştü ve Büyük Buhran'ın ciddiyetini artırdı. Bugün, ticaret korumacılığının gölgesi tekrar dünyayı kaplamış durumda.

2025'te Nisan ayında, Amerika Birleşik Devletleri, Çin mallarına uygulanan gümrük vergilerini %125'e çıkaracağını açıkladı ve küresel piyasa hemen bir panik içerisine girdi. Çin tarafı hızlı bir şekilde yanıt vererek, eğer ABD tarafı gümrük oyunları oynamaya devam ederse, Çin'in bu durumu görmezden geleceğini ve daha fazla karşı tedbir alma hakkını saklı tuttuğunu belirtti. Bu arada, ABD hükümeti 75 ülkeye "90 günlük gümrük vergisi askıya alma" önerisini sundu ve genel vergi oranını %10'a indirdi, ancak Çin, Meksika ve Kanada dışarıda bırakıldı. Bu hedeflenmiş ticaret stratejisi yalnızca ABD-Çin ekonomik ayrışma riskini artırmakla kalmadı, aynı zamanda küresel sermaye akışının yeni alanı olan şifreleme piyasasını da yeni zorluklarla karşı karşıya bıraktı.

Tarihin Uyarısı

1930'larda Smoot-Hawley Tarife Yasası'nın getirdiği dersler üzerinde düşünmek önemlidir. O dönemde, ülkeler karşılıklı gümrük tarifeleriyle bir kısır döngüye girdi ve bu da nihayetinde uluslararası ticaret sisteminin çökmesine yol açtı. 20. yüzyılın en yıkıcı ticaret politikalarından biri olarak kabul edilen bu durum, günümüz karar vericilerine bir uyarı niteliğindedir: Ticaret korumacılığı asla ekonomik sorunların çözümü için iyi bir yol olmamıştır.

1930 yılında, ABD Kongresi bu yasayı kabul ederek ithalat tarifelerini ortalama %59'a yükseltti. Amacı, Büyük Buhran'dan etkilenen yerli sanayileri korumaktı, ancak felaket verici bir zincirleme reaksiyona yol açtı. Küresel ana ticaret ortakları karşı önlemler almaya başladı ve 1929-1934 yılları arasında uluslararası ticaret neredeyse üçte iki oranında daraldı, ABD ihracatı %70 düştü, küresel işsizlik oranı daha da kötüleşti. Bu politika yalnızca ABD ekonomisini kurtaramadı, aksine Büyük Buhran'ın derinliğini ve süresini artırdı.

Mevcut Durum Analizi

2025 yılındaki gümrük anlaşmazlıkları, 1930'lu yıllara göre farklılık göstermektedir. Amerika'nın, Çin'e büyük baskı yaparken çoğu ülkeye geçici olarak yumuşak bir tutum sergileyerek küresel tedarik zincirlerini yeniden şekillendirmeye çalıştığı görünmektedir - bu "seçici gümrük savaşı" ile. Bu "böl ve fethet" stratejisi akıllı bir yaklaşım gibi görünse de, aslında riskleri barındırmaktadır.

Dünyanın ikinci büyük ekonomisi olarak Çin, 1930'ların o pasif tepki veren ticaret zayıf ülkesi olmaktan çıkmıştır. ABD'nin ek gümrük vergileri kararıyla karşılaşan Çin, "umursamama" tutumunu benimseyerek soğuk bir yaklaşım sergilemiş, aynı zamanda "doların terk edilmesi" stratejisini hızlandırmıştır. Bu stratejik kararlılık, yeni bir ticaret savaşının 1930'lardaki gibi kapsamlı bir kaosa dönüşmeyeceğini, daha ziyade daha uzun süreli bir tüketim savaşı olacağını göstermektedir.

Kripto piyasasının tepkisi

Kripto para piyasası, küresel likidite değişimlerine son derece duyarlıdır. ABD hükümetinin gümrük politikaları, küresel finansal piyasalarda şiddetli dalgalanmalara yol açmış, kripto piyasası da kapsamlı bir darbe almıştır. Bitcoin fiyatı 83,500 dolardan 74,500 dolara düşerken, Ethereum daha büyük bir düşüş yaşadı ve 1,800 dolardan 1,380 dolara geriledi. Diğer kripto paraların toplam piyasa değeri ise %40'tan fazla azaldı.

Piyasa likiditesi belirgin şekilde daralırken, Bitcoin'in aylık para girişi zirve noktası olan 100 milyar dolardan 6 milyar dolara düştü, Ethereum ise 6 milyar dolarlık net çıkışa geçti. Büyük ölçekli satışlar yaşanmasına rağmen, fiyatların düşmesiyle birlikte kayıpların boyutu aşamalı olarak küçülüyor, bu da kısa vadeli satış baskısının tükenmekte olabileceğini gösteriyor.

Teknik açıdan bakıldığında, 93.000 dolar, Bitcoin'in yükseliş momentumunu yeniden kazanması için ana direnç seviyesidir; 65.000-71.000 dolar aralığı ise boğaların koruması gereken temel destek bölgesidir. Pazar şu anda kritik bir aşamada, eğer destek seviyesinin altına düşerse, daha şiddetli bir düzeltme tetikleyebilir.

Sonuç

Kripto piyasası bu küresel ekonomik oyunda hem pasif bir kurban hem de potansiyel bir değişim faktörüdür. Uluslararası durum gerginleştiğinde ve küresel para sistemi çalkantılı hale geldiğinde, yatırımcılar muhtemelen kıt, küresel ve tek bir hükümetin kontrolü altında olmayan dijital değer saklama yöntemlerine daha fazla ilgi göstereceklerdir. Belki de eski düzenin itibarı ticaret savaşları tarafından aşındığında, yeni ekonomik sistemin tohumları sessizce filizleniyor.