Thời đại Trump và sự thức tỉnh của "đồng phạm tự quản": Chương mới trong cuộc cách mạng kinh tế on-chain

Trump đã ký một sắc lệnh về việc tăng cường vị thế lãnh đạo của Mỹ trong lĩnh vực công nghệ tài chính số chỉ hai ngày sau khi nhậm chức Tổng thống thứ 60 của Mỹ. Chính sách này được coi là sự hỗ trợ mạnh mẽ cho sự đổi mới tài sản mã hóa và tự do kinh tế, đánh dấu sự điều chỉnh chính sách trong lĩnh vực công nghệ tài chính số. Đáng chú ý, tài liệu này đã đề cập rõ ràng đến tầm quan trọng của việc duy trì quyền tự quản lý tài sản số, thể hiện quyết tâm lãnh đạo của Mỹ trong lĩnh vực Web3 và kinh tế mã hóa.

Trong khi đó, đồng meme do gia đình Trump phát hành trước khi ông nhậm chức đã gây ra cơn sốt trên thị trường. Trong số đó, một loại token phát hành trên chuỗi Solana không chỉ là một loại tiền mã hóa thông thường, mà còn là một "thí nghiệm" chuyển đổi sức ảnh hưởng cá nhân thành vốn, mở ra một cách chơi hoàn toàn mới trên chuỗi. Loại token kết hợp danh tính, cộng đồng và nhu cầu thị trường này đã nhanh chóng tạo ra một cơn sốt hiện tượng.

Thú vị là, dữ liệu trên chuỗi cho thấy, gần một nửa địa chỉ ví mua loại meme coin này là mới được mở. Hơn nữa, lần bán này không chỉ hỗ trợ các cặp giao dịch tiền điện tử, mà còn cho phép người dùng mua trực tiếp bằng thẻ ngân hàng, giảm đáng kể rào cản gia nhập. Đối với nhiều người dùng mới chưa từng tham gia giao dịch trên chuỗi trước đây, điều này cung cấp một cơ hội tham gia lĩnh vực tiền điện tử với chi phí thấp.

Tuy nhiên, việc liệu cơn sốt này có thực sự tiêm vào thị trường tiền điện tử một dòng chảy thanh khoản mới hay không vẫn là điều đáng suy ngẫm. Từ biểu hiện của thị trường, trong ngắn hạn, hầu hết các dự án khác trên chuỗi đều đã giảm giá ở mức độ khác nhau. Ngược lại, Solana lại tăng giá bất chấp thị trường nhờ nhu cầu giao dịch mạnh mẽ, giá của nó đã vượt qua mức cao nhất trong lịch sử. Đồng thời, số lượng ví hoạt động trên chuỗi đã đạt đỉnh gần một tháng vào ngày 19 tháng 1. Hiện tượng phân cực này phản ánh sự yếu kém của thanh khoản thị trường khi đối mặt với một điểm nóng đơn lẻ, và cũng phơi bày một số vấn đề sâu sắc trong hệ sinh thái trên chuỗi.

Cơn sốt meme coin này vừa là một cơ hội cho hệ sinh thái Web3, vừa là một "bài kiểm tra áp lực", làm lộ ra ba mâu thuẫn cốt lõi hiện có trên chuỗi: rào cản thanh khoản, sự phân mảnh hệ sinh thái, và xung đột giữa hành vi người dùng và cấu trúc thị trường.

Trong bối cảnh này, việc Web3 có thể chuyển từ "cuồng hoan bong bóng" sang "tạo ra giá trị bền vững" không chỉ phụ thuộc vào sự tiến hóa của công nghệ và giao thức, mà còn liên quan đến cách tái cấu trúc các quy tắc tham gia của người dùng và logic nội tại của hệ sinh thái. Câu trả lời cho cuộc cách mạng này sẽ quyết định hướng đi tương lai của Web3.

on-chain thanh khoản: từ cơn sốt đến khủng hoảng

Sự kiện token liên quan đến Trump không chỉ thổi bùng thị trường mà còn làm lộ ra tính dễ tổn thương của hệ thống thanh khoản trong sinh thái on-chain. Trong ngắn hạn, dòng tiền lớn đổ vào đã thúc đẩy sự gia tăng hoạt động và khối lượng giao dịch của ví on-chain, nhưng hiện tượng "nóng cục bộ" đi kèm đã phơi bày những vấn đề cấu trúc on-chain.

1. Tập trung tính thanh khoản và sự yếu kém của thị trường

Thiếu cơ chế phân tán tính thanh khoản trên chuỗi, khi cơ hội hiện tượng xuất hiện, vốn nhanh chóng tập trung vào tài sản nóng, dẫn đến việc các dự án khác giảm mạnh do dòng vốn chảy ra, trong thời gian ngắn, cơ chế định giá thị trường gần như không còn hiệu lực.

2. Hiệu ứng "kiểm soát" của sàn giao dịch tập trung

Mặc dù sàn giao dịch phi tập trung đã trở thành công cụ quan trọng cho giao dịch trên chuỗi, nhưng sàn giao dịch tập trung vẫn kiểm soát các nút thanh khoản chính. Chiến lược vận hành và mô hình phân bổ thanh khoản của sàn giao dịch tập trung có ảnh hưởng sâu rộng đến hệ sinh thái trên chuỗi. Ví dụ, trong những thời điểm nóng cụ thể, nhu cầu của người dùng đối với một số tài sản gia tăng đột biến, nhưng do hiệu quả chuyển nhượng tài sản giữa sàn giao dịch và trên chuỗi bị hạn chế, một số người dùng gặp phải thách thức nhất định trong việc phân bổ vốn. Sự phụ thuộc vào cơ sở hạ tầng tập trung này cho thấy thị trường trên chuỗi hiện tại vẫn phụ thuộc nhiều vào thanh khoản của sàn giao dịch tập trung.

3. Đảo thanh khoản xuyên sinh thái

Sự cách biệt giữa EVM và các hệ sinh thái không phải EVM như Solana càng làm gia tăng hiệu ứng tập trung nóng. Mặc dù một số giao thức cross-chain đang cải thiện vấn đề này, nhưng trải nghiệm cross-chain hiện tại vẫn còn phân mảnh, chi phí thao tác của người dùng còn cao.

Triển vọng tương lai

Cần có những hình thức tài sản phong phú hơn và các kênh đa dạng trong môi trường on-chain. Ví tự quản và các chức năng phát sinh của nó sẽ trở thành một phần quan trọng của hệ thống thanh khoản, hỗ trợ cho các ứng dụng như giao dịch, cross-chain và quản lý tài chính, giúp ví on-chain nâng cấp từ công cụ an toàn thành nút trung tâm của hệ sinh thái Web3.

Từ "nỗi sợ đồng phạm" đến "cuộc cách mạng tự đồng phạm"

Cuộc khủng hoảng niềm tin trong việc đồng phạm hóa trung tâm đang định hình lại hành vi của người dùng. Một số sự kiện như sự sụp đổ của các sàn giao dịch lớn đã dẫn đến sự phản ánh sâu sắc trong ngành về mô hình sàn giao dịch trung tâm. Ví tự quản đã không còn chỉ là lựa chọn của những người chơi dày dạn kinh nghiệm, mà trở thành "công cụ thiết yếu" cho nhiều người dùng hơn. Tuy nhiên, vẫn còn những thách thức phía sau xu hướng này. Người dùng lo sợ về độ phức tạp trong việc quản lý khóa riêng, trong khi giao diện vận hành ví vẫn còn phức tạp.

Nhưng đồng thời, cũng có thể thấy ngày càng nhiều tổ chức bắt đầu tìm kiếm một khu vực trung gian giữa sàn giao dịch tập trung và ví tự quản, việc tổng hợp thanh khoản sàn giao dịch và tích hợp ví tự quản để quản lý tài sản Web3 cá nhân đã trở thành một xu hướng không thể cưỡng lại trong ngành. Gần đây, tổng thống của một nền tảng giao dịch đã phát biểu trong một cuộc phỏng vấn với truyền thông rằng, hiện tại tổng giá trị tài sản trong ví tự quản của nền tảng này gần 50 tỷ USD, đã vượt qua tổng giá trị tài sản của sàn giao dịch tập trung là 30,8 tỷ USD. Sự chuyển đổi này không chỉ là sự thay đổi trong hành vi của người dùng, mà còn là sự đổi mới trong ngành dưới sự thúc đẩy của nhu cầu thị trường.

Trong cơn sốt meme coin gần đây, ưu điểm của ví trên chuỗi (on-chain) càng trở nên nổi bật. Dữ liệu cho thấy, nhiều người dùng mạng xã hội đã chia sẻ kinh nghiệm tham gia vào trận chiến meme coin "PVP" này một cách nhanh chóng thông qua một ví Web3 nào đó. Việc thực hiện trao đổi tài sản sàn giao dịch sang trên chuỗi (on-chain) qua một ứng dụng, cũng như quản lý, giao dịch và trao đổi tài sản trên chuỗi giữa các hệ sinh thái, không chỉ giúp trải nghiệm thao tác trở nên mượt mà hơn mà còn giảm đáng kể rào cản kỹ thuật. Các công cụ ví Web3 tương tự đang trở thành cổng vào quan trọng cho hoạt động trên chuỗi của người dùng.

Ngoài nhu cầu tự chủ về tài sản, các điểm nóng của thị trường cũng đang thúc đẩy sự thay đổi hành vi của người dùng. Cơn sốt meme trên Solana bắt đầu từ năm 2024 đã cung cấp cho người dùng một con đường tham gia đơn giản hơn và cơ hội lợi nhuận cao hơn. Xu hướng "hướng đến lợi nhuận" này đang thu hút nhiều nhà đầu tư "Risk Taker" hơn chủ động tham gia on-chain. Khác với những người dùng Web3 truyền thống thường chú trọng vào giá trị dài hạn, những người dùng mới này lại chú trọng hơn vào tính tức thời và tỷ lệ lợi nhuận của giao dịch on-chain. Cơn sốt meme đã khiến các dự án on-chain không còn bị coi là có ngưỡng cao, mà trở nên dễ tiếp cận hơn, từ đó thúc đẩy nhanh chóng sự phổ biến của nền kinh tế on-chain.

Sự chuyển biến này không chỉ là một hiện tượng ngắn hạn, mà còn là động lực chính cho việc hiện thực hóa hệ sinh thái on-chain. Người dùng từ "nỗi sợ đồng phạm" chuyển sang "cách mạng tự đồng phạm", cho thấy sự thức tỉnh về ý thức chủ quyền tài sản, đồng thời cũng phản ánh rằng thị trường đang tìm kiếm các mô hình quản lý tài sản hiệu quả và thuận tiện hơn. Dưới sự thúc đẩy chung của các sàn giao dịch tập trung và công cụ tự đồng phạm on-chain, tương lai của Web3 đang xây dựng một hệ thống kinh tế phi tập trung và năng động hơn.

Tương tác AI: Từ công cụ đến người tham gia

Một động lực cốt lõi khác cho việc áp dụng quy mô lớn trên chuỗi là việc đưa AI vào. So với vai trò "công cụ hỗ trợ" đơn giản trong quá khứ, AI hiện đang trở thành một người tham gia chủ động trong hệ sinh thái trên chuỗi, định nghĩa lại trải nghiệm người dùng và chức năng của các giao thức. Nó không chỉ giúp người dùng thực hiện các giao dịch phức tạp mà còn có khả năng dẫn dắt quản trị phi tập trung trong tương lai.

1. Giảm bớt rào cản cho người dùng

AI đang mang lại sự tiện lợi chưa từng có cho người dùng bình thường thông qua mô hình ngôn ngữ lớn và tương tác ngôn ngữ tự nhiên. Ví dụ, người dùng chỉ cần đưa ra một lệnh đơn giản, AI có thể tự động hoàn thành việc chuyển giao tài sản đa chuỗi phức tạp hoặc thiết lập tham số LP. Sự đơn giản hóa này không chỉ giảm bớt rào cản kỹ thuật mà còn mở ra cánh cửa vào thế giới on-chain cho nhiều người dùng hơn.

2. Tối ưu hóa động và tính tự chủ

Khả năng của AI không chỉ dừng lại ở mức hỗ trợ, mà còn thể hiện tính tự chủ cao. Ví dụ, trong việc quản lý các pool thanh khoản, AI có thể điều chỉnh việc phân bổ vốn một cách linh hoạt dựa trên sự biến động của thị trường, từ đó tối đa hóa lợi nhuận. Hơn nữa, chức năng dự đoán lợi nhuận theo thời gian thực và cảnh báo rủi ro của AI cũng giúp người dùng có thể ứng phó với những thay đổi của thị trường một cách bình tĩnh hơn.

3. Cập nhật lớp giao thức

Việc đưa AI vào không chỉ thay đổi cách người dùng thao tác mà còn mang lại nhiều sự linh hoạt hơn cho chính giao thức. Ví dụ, AI có thể thông qua phân tích sâu dữ liệu trên chuỗi để điều chỉnh động các tham số của giao thức DeFi, từ đó nâng cao khả năng thích ứng và tính ổn định của giao thức. Trong tương lai, có thể chúng ta sẽ thấy những giao thức phi tập trung hoàn toàn do AI điều khiển, chúng sẽ trở thành động cơ mới cho nền kinh tế trên chuỗi.

Từ phân tách đến tích hợp

Mặc dù việc áp dụng on-chain hiện tại vẫn đối mặt với các vấn đề như phân chia thanh khoản và giáo dục tự quản lý chưa đầy đủ, nhưng xu hướng đã trở nên không thể đảo ngược. Công nghệ cross-chain ngày càng trưởng thành, sự phổ biến ngày càng tăng của các công cụ AI, cùng với việc người dùng ngày càng chú trọng đến chủ quyền tài sản, đều đang thúc đẩy nền kinh tế on-chain tiến tới sự tích hợp toàn diện.

Giáo dục và công cụ: Biến việc tự quản trở nên dễ dàng cho mọi người

Trong tương lai, người dùng không chỉ cần công cụ mà còn cần kiến thức. Việc kết hợp giữa giáo dục và công cụ hóa để mỗi người dùng đều có thể dễ dàng quản lý tài sản trên chuỗi là chìa khóa để đạt được sự chấp nhận rộng rãi.

Công nghệ chuỗi chéo: Phá vỡ rào cản sinh thái

Thông qua chức năng tích hợp chuỗi trên của ví, người dùng sẽ có thể chuyển nhượng tài sản một cách liền mạch giữa các hệ sinh thái khác nhau, tính thanh khoản toàn chuỗi sẽ trở nên mượt mà hơn.

AI：Mở khóa tiềm năng on-chain

AI sẽ không còn chỉ là công cụ, mà là thành phần cốt lõi của hệ sinh thái on-chain. Từ tương tác người dùng đến thiết kế giao thức, AI sẽ tham gia sâu sắc vào từng khâu của nền kinh tế on-chain.

Trong kỷ nguyên cách mạng mạng này, on-chain không còn chỉ là một khái niệm, mà là chiến trường chính cho việc mở rộng thêm các loại ứng dụng và cảnh quan. Thời đại Web3 sẽ không phải là sự trở lại của tập trung hóa, mà là sự trỗi dậy của các ứng dụng on-chain.